Stres ve Psikoloji
YENİ YIL, YENİ HEDEFLER, YENİ PSİKOLOJİ
31 Aralık 2018
Günlük 10 Alışkanlık ile Daha Sağlıklı ve Daha Mutlu
22 Temmuz 2019
Hepsini görüntüle

Stres basit bir anlatımla bireyin kendisinden ve çevresinden kaynaklanan bedensel ve ruhsal gerilim, baskı, endişe, kısaca kişiye rahatsızlık veren bir durumdur. Stresi, bazı olaylara verdiğimiz tepki olarak da tanımlayabiliriz.

Stresin Günlük Yaşama Etkileri

Stres yaratan olaylar hem bedenimizi hem de psikolojimizi olumsuz yönde etkileyebiliyor.

1-Bedendeki etkiler: Canlının sağlıklı yaşaması dengeli olma durumuna bağlıdır. Denge bozulduğunda canlı yeniden dengenin sağlanması için harekete geçer. Bu denge sağlanamazsa fiziksel ya da psikolojik sağlık sorunları ortaya çıkar.

Bedenimizin strese karşı gösterdiği anlık tepkiler (buna savaş ya da kaç tepkisi de denir) şunlardır:

*İç salgı bezleri hormonları salgılanır (bütün vücuda mesaj gönderilir.),

*Ter bezi etkinliği artar,

*Göz bebekleri genişler,

*Tükürük azalır,

* Mide asidi artar,

*Solunum derinleşir,

* Kan basıncı yükselir,

* Sindirim yavaşlar, Kalp atışı hızlanır.

Stres durumunun süreklilik kazanması (kronik olması, süreğen olması ) bazı hastalıkların oluşmasına neden olur.

Psikosomatik hastalıklar: Bedensel hastalıklara psikolojik etkenlerin yol açması bu tür hastalıkların özelliğidir. Ülser (midede yara), yüksek tansiyon, astım bu hastalıklara örnek verilebilir.

*Kalp ve damar hastalıkları: Damarların daralması ile kalbe giden oksijen azalır ve kalp krizleri görülür.

*Bağışıklık sisteminde olumsuz etkiler: Bağışıklık sistemi zayıfladığı için hastalıklara karşı direnç azalır.

 2-Psikolojik Etkiler: Uzun süreli yaşanan stres psikolojik bazı sorunlara da yol açar.

Kaygı: Stresin yol açtığı başlıca duygu kaygıdır. Aşırı kaygı sonucu bireyde uyku bozuklukları, dikkatsizlik, sosyal ilişkilerde sorunlar, şiddet, saldırganlık vb  görülür. (Ör: savaştan sonra veya ülkemizde olan 1999 depreminden sonra insanların yaşadıkları kaygı durumu.)

Öfke ve Saldırganlık: Engellenme ve çatışma strese, stres de öfke ve saldırganlığa neden olmaktadır.

Kayıtsızlık ve Çökkünlük (Depresyon): Saldırganlığın diğer ucunda kayıtsızlık vardır. Birey diğer bireylere ve olaylara kayıtsız kalır. Stres uzun süre devam ederse depresyon ortaya çıkabilir. Öğrenilmiş çaresizlik düşüncesi benimsenebilir. (“ne yaparsam yapayım sonuç değişmez.” Şeklindeki düşünce)

Bilişsel Bozukluk: Uzun süre stres altında kalan bireyin düşünce şekli de değişir. Bireyin zihni sürekli olarak stres durumu ile meşgul olur. Dikkat toplaşımı zorlaşır, birey sistemli düşünemez. Sürekli kaygı hali oluşur. Örneğin sınav kaygısı böyledir. Stresli iken doğru cevaplar ve ip uçları görülmez.

Hayatımızda Bizi Neler Strese Sokuyor?

Strese neden olan birçok faktör vardır. Bunları 3 grupta ele alırsak; Fiziki çevreden kaynaklanan nedenler, iş konusundan kaynaklanan nedenler ve psiko-sosyal durumdan kaynaklı olan nedenlerdir. Kısaca ele alırsak:

Fiziki çevreden kaynaklanan stres nedenleri; Hava kapalılığı, hava kirliliği, Sıcaklık-Soğukluk, radyasyon, gürültü ve kalabalıktır.

İş konusundan kaynaklanan stres nedenleri; zamanla yarışma, ağır iş yükü, iş ortamında alınan büyük sorumluluklar, rollerdeki sık değişim ve belirsizlikler, kararsızlık, iş tanımlarındaki eksiklikler, gece işi, yoğun iştir.

Psiko-sosyal durumdan kaynaklanan stres nedenleri; işten çıkarılma/işini kaybetme ya da iş değişikliği, hamilelik/doğum, evlilik veya boşanma, iş hayatına başlama, ergenlik dönemi, ciddi hastalıklar/yaralanmalar, okula başlama, okuldan mezun olma, iş bulamama, evde işlerin aksaması ve karşılaşılan aksilikler. Menopoz/andropoz, trafikte sıkışmak aile bireylerinden birinin kaybı, başka bir şehre ya da ülkeye taşınmak, akademik başarısızlık, okul değişikliği, taşınma, savaş halinde ya da doğal afet sırasında ölüm riski.

Stres ile yaygın başa çıkma yöntemleri

´ Hobiler: İlginizi ve enerjinizi yoğunlaştıracağınız bir alan bulmak, stresin etkilerini oldukça azaltacaktır.

´ Danışmanlık: Bir danışmanla konuşmak, strese sebep olan problemlerin belirlenmesine ve stres yaratan negatif uyaran örüntülerinin kırılmasına yardımcı olacaktır.

´ Gevşeme Egzersizleri: Stresle baş etme grupları ve gevşeme egzersizleri, stresle başa çıkmada etkili olacaktır.

´ Fiziksel Egzersiz: Düzenli yapılan egzersiz kas gerginliğini azaltmakta yararlıdır ve kişinin kendisini iyi hissetmesini sağlar.

´ Tatil: Kısa Molalar vermek, stresin tepeye yükseldiği zamanlarda vücudumuzun dinlenmesine yardımcı olur.

Uyarı: Bu yazıda yer alan bütün bilgiler sadece bilgilendirme amaçlıdır. Teşhis, tanı ve tedavide kullanılamaz.

 Serenay Orakçı

Psikolog

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir