Tatlandırıcılar Hakkında Bilimsel Gerçekler
Obezite Cerrahisi ve Beslenme Tedavisi
26 Aralık 2018
Hamileyim, Ne Yemeliyim?
11 Temmuz 2019
En şüpheci yaklaşılan ürünlerdir ülkemizde tatlandırıcılar. Bugün sizlere tüm bilimselliği ile tatlandırıcıları yansıtacağım…
Önceleri ileri sürülen tatlandırıcı tüketiminin kilo almayı ve aşırı besin alımını tetiklediği yönündeki hipotezleri son çalışmalar desteklememiştir. Tatlandırıcıları kullananlarla yapılan çalışmalar, bu tatlandırıcıların, enerji alımını azaltmak amacıyla sağlıklı bir diyetle birlikte tüketilebileceği kanısını güçlendirmiştir
Enerji İçermeyen Tatlandırıcılar
- Sakarin
- Aspartam
- Sükraloz
- Asesülfam-K
- Neotam
Enerji İçermeyen Tatlandırıcılar Kimler Tarafından Tercih Edilmelidir?
- Tip 2 Diyabet veya İnsülin Direnci hastalarında tatlı ihtiyacını gidermek adına kan şekeri seviyesini değiştirmediği için kullanılır
- Kilo vermek /kan lipid değerlerini düzenlemek isteyen beslenme alışkanlıklarında enerji içeren içecekleri tüketenler
Araştırma 1; Enerji içeren içeceklerin yerine, enerji içermeyen içeceklerin konulması %2-2,5 oranında kilo kaybı ile sonuçlandı. Bu strateji, halk sağlığına katkı için basit bir mesaj olacaktır (Am J Clin Nutr. 2012;95(3):555-63)
Araştırma 2; Diğer içeceklerle karşılaştırıldığı zaman her gün düzenli şekerli içecek tüketiminin, anormal yağ birikimlerine ve trigliserit ve total kolesterol konsantrasyonlarına neden olduğu ileri sürülmüştür. (Am J Clin Nutr 2012;95:283–9)
Araştırma 3; Şekerli besinlerin Koroner Kalp Hastalığı riskini arttırdığı ve lipidleri, leptini yükselttiği; tatlandırıcılı içeceklerin ise Koroner Kalp Hastalığı riskini arttırmadığı ve belirtilen parametreleri etkilemediği belirlenmiştir ( Circulation 2012; 125:1735-1741)
Şekerin yerine tatlandırıcıların konulması iştahı ve besin alımını nasıl etkiler?
Bu konu ile ilgili yapılan bir çok araştırma var ve bir çoğu günlük hayatında sıkça şekerli besin tüketelenlerin, şeker içermeyen tatlandırıcılara geçiş yaptıklarında enerji alımının azaldığı yönündedir. Bir kaç araştırmayı sizlerle paylaşmak istersem;
Araştırma 1; 24 saatlik besin alımının değerlendirildiği 16 çalışmadan elde edilen bir Meta Analiz çalışması; Şeker yerine tatlandırıcı tüketildiğinde, günlük enerji alımının % 10 dolayında azaldığı belirtilmiş.
Ne içersiniz? Düşündüğünüzden çok daha fazla fark yaratabilirsiniz
| Öğün | Yerine | Kalori | Tercih edin | Kalori |
| Sabah | Orta Kahve Latte
450 cc tam yağlı sütten |
265 | Küçük Kafe Latte (340 cc) yağsız sütten | 125 |
| Öğle | 560 cc. Şekerli içecek öğle yemeğinde | 227 | Su / diyet içecek | 0 |
| İkindi | Limonlu Şekerli Ice Tea (450 cc) | 180 | Tatlandırılmamış limonlu doğal su | 0 |
| Akşam | Öğünde 1 bardak bira (340 cc) | 124 | 1dilim limonlu su veya maden suyu veya sodalı su | Meyve dilimli su (0 kalori) veya 30 kalori içeren sodalı ve portakal sulu su. |
| Total içecek
kalorisi |
796 | BAŞARI | 125-155 | |
| (USDA National Nutrient Database for Standard Reference) | ||||
Yapay Tatlandırıcıların Özellikleri ve Emniyetli Kullanım Düzeyleri
| Tatlandırıcı türü | Tatlılık
(sükroz=1) |
Tat karakteri | Maksimum doz (mg/kg/gün) | 60 kg’lık bir kişinin alacağı tablet/gün |
| Asesulfam-K | 130-200 | Sükroza benzer, ağızda farklı bir tat bırakmaz. Yüksek miktarları acılık hissi oluşturur, ısıya dayanıklıdır | 15
(7,5 mg/tb) |
120 tablet |
| Aspartam | 180 | Sükroza benzer, hafif geç algılanır, ağızda acı tat bırakmaz, ısıya dayanıksızdır. | 40
(18-20 mg/tb) |
140-150 tablet |
| Sakarin | 200-700 | Geç algılanır, ağızda kalıcı bir tat bırakır. Yüksek miktarları acılık hissi oluşturur, ısıya dayanıklıdır. | 2.5
(20 mg/tb) |
7-8 tablet |
| Neotam | 7000 | Aspartam gibi fenilalanin ve aspartik asitten oluşmuştur. Isıya dayanıklıdır. | 18 | Neotam içeren bir ürün yok |
| Sukraloz | 600 | Sükrozdan elde edilir. Absorbe edilmez ve vücuttan feçesle olduğu gibi atılır. Isıya dayanıklıdır. | 5
(10 mg/tb) |
50 tablet |
| Siklamat | 30 | Sükroza benzer, ağızda acı ve metalik tat bırakır, ısıya dayanıklıdır. | 11
(125 mg/tb) |
5 tablet |
SONUÇ
Yapay tatlandırıcı içeren içecekler, şekerli olanlarla kıyaslandığında;
–Enerji alımını azaltırlar,
–Vücut ağırlığını kontrol ederek, tip 2 DM ve Kardiyovasküler hastalık riskini azaltırlar. (Current Opinion in Clinical Nutrition & Metabolic Care 2012;15 (6) 597–604)
Bilişsel etkiler önemlidir: “diyet” besinleri ve içecekleri tüketenler, sağlıklı besinler seçmeye yatkındırlar (Örn:Fransızlar ve Amerikalılar),
Tatlandırıcı ile yapılmış tatlıların iştahı arttırdığına yönelik hiçbir bilgi yoktur. (Fransa’da ifade edildiği şekilde)
Tatlandırıcıların tatlı tadının, enerji içeren şekerlerden özellikle besin alımını ve iştahı etkileyen bölgelerinde, beyin tarafından ayırt edildiği görülmektedir.
bursadiyetisyen
